Trong kỷ lục thời gian kiểm soát bóng của một đội khách ở Premier League tính từ mùa 2003/04 tới nay, Man City vẫn đang là đội bóng dẫn đầu, với trận gặp Everton hồi 31/03/2018 vừa rồi. Ở trận thắng 3-1 ấy, Man City cầm bóng 81.98% thời gian, một con số có thể nói là kinh hoàng.
Đêm chủ nhật (26/08/2018), Chelsea của Maurizio Sarri đã tiệm cận con số của Man City khi cầm bóng áp đảo trước Newcastle. Cầm bóng đến 81.09% thời gian, số liệu cho thấy Sarri đã bắt đầu tạo dựng được 1 diện mạo Chelsea mới mẻ, một diện mạo Chelsea mà có lẽ Abramovich cũng mong muốn. Sự áp đảo đó, so sánh với triết lý mà Sarri dày công vun đắp ở Napoli, khiến chúng ta có thể nghĩ rằng đã bắt đầu thành hình cái gọi là Sarri-ball ở Chelsea sau 3 trận mở màn Premier League.
Nhắc đến Sarri-ball, tức triết lý chú trọng vào việc kiểm soát bóng nhờ những đường bóng ngắn mà Maurizio Sarri theo đuổi, hẳn nhiều người sẽ nghĩ tới Pep Guardiola, tới tiki-taka. Nhưng phải chăng Sarri-ball là một dạng tiki-taka kiểu Ý? Hiểu vậy cũng không sai. Nhưng hiểu vậy cũng chẳng đúng.
Tiki-taka, tiếng tích tắc của quả lắc đồng hồ, là một mô tả tượng âm, tượng hình đầy sinh động về triết lý Barca. Việc qủa bóng di chuyển liên tục giữa các cầu thủ chơi tiết kiệm động tác, di chuyển trong các quãng ngắn đã khiến người ta dễ liên tưởng đến quả lắc đồng hồ. Và thứ bóng đá mà Sarri tâm đắc cũng chú trọng vào các đường chuyền ngắn như thế để duy trì kiểm soát bóng. Thêm vào đó, Sarri cũng thích chơi với tốc độ cao, tức là các pha đập nhả cũng phải được thực hiện liên tục, điều cũng đòi hỏi các cầu thủ phải tiết kiệm động tác và không rườm rà. Nhưng thứ bóng đá của Sarri khác hẳn với thứ bóng đá của Barca. Điểm khác cơ bản nằm ở một thứ: hướng di chuyển của bóng.
Ở Barca ngày xưa, và ở Man City hôm nay, Pep trung thành với việc kiểm soát kỹ lưỡng số lượng đường chuyền ngắn tối thiểu để duy trì hình thái, kết cấu đội hình trước khi phát động tấn công. Nếu bóng bắt đầu được phát động từ hàng thủ, Pep luôn đòi hỏi phải có tối thiểu 15 đường chuyền ngắn trước khi được định hướng lên trên. Còn nếu bóng đang ở một bên sân, trước khi phát động tấn công bằng cách chuyển cánh đột ngột, Pep cũng đòi hỏi phải có tối thiểu 7-8 đường chuyền ngắn qua lại. Tất cả đều nhằm mục đích: đội bóng định hình hình thái, kết cấu trong khi đối thủ bắt đầu trở nên xộc xệch, bị phá vỡ cấu trúc chặt chẽ vốn có của mình.
Còn với Sarri, chuyền ngắn và nhanh theo cách của ông là phải hướng lên trên, với những đường chuyền theo trục dọc hoặc chuyền chéo. Khi đối thủ mất cân xứng, lúc đó mới phát động bằng những cú chuyền xuyên tuyến hoặc những cú chọc khe. Và chân chuyền chủ yếu mà Sarri tận dụng chính là Jorginho, cầu thủ ông không tìm được ai tương tự (tính cho đến lúc này) nên phải mang anh sang từ Napoli. Mỉa mai thay, Jorginho lại chính là người mà Benitez “không ưng” khi ông cầm quân tại Napoli. Chính vì ông mà Jorginho suýt nữa phải ra đi và suýt nữa thì Sarri-ball ở Napoli lẫn Chelsea phải chậm lại mất mấy nhịp mới có thể định hình.
Trước Newcastle, theo thống kê của Daily Mail, Jorginho chuyền 173 đường chuyền mà trong đó chỉ có 1 đường chuyền dài. Còn theo thống kê của Telegraph, Jorginho chỉ có 154 đường chuyền cả trận. Theo thống kê nào thì cũng vậy, số đường chuyển của cả đội Newcastle trận đó chỉ có 131 mà thôi và sự vượt trội về thống kê của Jorginho cho thấy một điều: anh chính là át chủ bài của Sarri khi xây dựng Chelsea.
Chính vì át chủ bài Jorginho mà Sarri đã để Kante chơi ở vị trí khác hẳn so với những mùa trước cũng như so với chính Kante ở ĐTQG. Vai trò của một deep lying playmaker đã được giao vào tay Jorginho và Kovacic, Kante được chơi cao hơn, ở vị thế của những tiền vệ trung tâm đơn thuần. Và Jorginho đã cho thấy hiệu quả của anh là như thế nào. Đúng theo yêu cầu của Sarri, như ông đã từng thực hiện ở Napoli, Jorginho góp phần cấu thành một tam giác rất gắn kết với cặp trung vệ Luiz và Rudiger (xem hình Chelsea 01). Đó chính là tam giác phát động của Chelsea, di chuyển rất gần nhau và đặc biệt luôn dâng cao để dồn đối thủ về phần sân của họ.
Benitez thừa hiểu Sarri là như thế nào và chất lượng của Jorginho ra sao. Chính vì thế, có khá nhiều pha bóng phía Newcastle chủ động áp sát thẳng vào Jorginho khi anh nhận 1 đường bóng khó, và cũng khiến Jorginho phải để mất bóng. Song, chính vì cự ly của Jorginho với cặp trung vệ cũng như với đối tác Kante-Kovacic là rất gần nên những lần mất bóng ấy đều không mang lại rủi ro. Lợi ích của việc chuyền bóng ngắn nằm ở chỗ đó. Nó giữ cự ly đội hình sát nhau và giúp cầu thủ mất bóng luôn có đồng đội bọc lót kịp thời.
Song song đó, Benitez chủ động để đội hình chơi thấp, lui về phía sau quả bóng (theo hướng tấn công của Chelsea) và tạo thành một khối cô đặc mà người ta vẫn hay gọi là xe bus. Khối cô đặc đó chính là mấu chốt giúp chúng ta nhận ra rõ diện mạo của Chelsea lúc này. Đó là một Chelsea bắt đầu biết kiểm soát bóng kiểu Sarri-ball nhưng chưa cấu thành được triết lý Sarrismo. Đơn giản, kiểm soát bóng mà không thể cụ thể hoá thành bàn thắng thì chưa phải là hiệu quả. Chelsea thắng Newcastle 2-1 nhưng đó là một chiến thắng vất vả, một chiến thắng cho thấy hàng công còn phải cải thiện rất nhiều.
Nếu xem hình minh họa Chelsea FC 02 và Chelsea FC 03, chúng ta sẽ nhận thấy những điều còn thiếu hợp lý ở hàng công của đội quân trong tay Sarri. Hai hình minh họa ấy mô tả “vị trí bình quân” của các cầu thủ Chelsea trong suốt trận gặp Newcastle. Nó chỉ ra rằng Pedro và Hazard vẫn chưa thể có những đường di chuyển lòn xuống phía sau lưng hàng thủ đối phương (như hình Chelsea FC 04 minh hoạ) để đón những đường chọc khe sắc bén hoặc những đường chuyền xuyên tuyến đã thành thương hiệu của Jorginho ở Napoli.
Lý do cơ bản không phải do họ không có khả năng di chuyển như thế mà đến cả từ khách quan. Hazard thừa thông minh để di chuyển xuống khu vực vùng đệm (half space) sau lưng hàng thủ Newcastle nhưng chính việc Morata không biết di chuyển rộng kéo giãn hàng thủ đối phương đã khiến Hazard không có đất diễn. Nhìn vào bản đồ nhiệt của Morata, chúng ta cảm nhận rằng dường như anh đang chơi như một trung phong mục tiêu (target man) hơn là một đối tác hàng công biết mở ra không gian cho đồng đội. Trong khi đó, Pedro vẫn dựa vào thói quen bám biên và nhiều khi chính anh đã đặt mình vào vị trí bất lợi là cùng nằm trên một đường thẳng ở vùng ít cơ hội (low option) cùng với Azpilicueta.
Khi Willian vào sân, với khả năng cắt vào trong rất tốt của mình, Willian đã khai thác khá tốt được vùng đệm. Tuy nhiên, pha phối hợp hỏng giữa Oliver Giroud và anh đã khiến Chelsea mất một cơ hội ăn bàn rất đẹp. Đó chính là tình huống Chelsea tổ chức tấn công nhanh sau khi cướp được bóng từ sân nhà. Kante talon rất đẹp để Willian có bóng, dấn thẳng xuống vùng đệm. Nếu ở pha bóng ấy Giroud khéo léo hơn, rất có thể tỷ số đã là 3-1, một tỷ số thể hiện đúng sự áp đảo của Chelsea.
Sarri-ball đã hình thành ở Chelsea, khi đội bóng kiểm soát bóng rất tốt với vai trò nổi bật của Jorginho. Nhưng Sarrismo vẫn chưa lộ diện. Nó còn chờ đợi vào khả năng cải thiện mình của Morata, của Pedro để cùng Hazard tạo thành mũi đinh ba thực thụ trên tuyến tấn công. Tất nhiên, để cải thiện không phải ngày một ngày hai, và chúng ta cần kiên nhẫn chờ đợi. Ít ra, ở Chelsea đã và đang có những dấu hiệu tích cực tươi mới thực sự. Dù gì, Sarri cũng mới chỉ tới Chelsea được 42 ngày (tính đến ngày 27/08/2018).
Trong 42 ngày ấy, ông chỉ dành cho mình duy nhất 1 ngày thăm thú London. Còn lại, tất cả là dành cho Chelsea, với sự nóng ruột hơn bao giờ hết. Dễ hiểu, ông nóng ruột cũng phải thôi, bởi Sarrismo có một đặc điểm là luôn đẩy đội hình lên rất cao, và bởi thế dễ gặp mạo hiểm khi bị phản công. Hai bàn thua trước Arsenal và 1 bàn thua trước Newcastle là cảnh báo. Nếu Sarrismo không kịp hình thành, tức là hiệu quả bằng bàn thắng của kiểm soát bóng chưa có, trả giá là điều khó tránh khỏi. Bởi vậy, chúng ta chắc chắn sẽ được thấy một Chelsea bị Maurizio Sarri đòi hỏi nhiều hơn nữa, hơn nữa.
Còn chúng ta, có lẽ chúng ta cũng hơi tiếc. Giá như ở mùa Hè vừa rồi Sarri được Abramovich tặng 1 tiền đạo ưng ý thì giờ này chắc người ta sẽ nói đến Sarrismo rất nhiều. Nhưng nói gì thì nói, bây giờ họ vẫn đang có 9 điểm, vẫn đang ở top dẫn đầu. Mùa bóng dẫu còn dài nhưng khởi đầu đó khó ai có thể chối từ rằng nó là một động lực cực lớn.